Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа

ВУЧОНЫЯ – ДЗЕЦЯМ

Вучоныя трох філіялаў Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі 3 ліпеня наведалі дзіцячы аздараўленчы лагер «Фатон» НАН Беларусі.

Мерапрыемства было прымеркавана да Дня Незалежнасці Рэспублікі Беларусь і 80-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і прысвечана тэме Вялікай Айчыннай вайны.

Адкрыла сустрэчу выступленне музычнай капэлы Цэнтра са святочнай праграмай «Музычны мемарыял Вялікай Айчыннай вайны ў харавой творчасці сучасных беларускіх кампазітараў».

ГЛЫБОЧЧЫНА НА ГІСТОРЫКА-КУЛЬТУРНАЙ КАРЦЕ БЕЛАРУСІ

2 ліпеня ў Глыбокім адбылася рэспубліканская навукова-практычная канферэнцыя "Глыбоччына на гісторыка-культурнай карце Беларусі".

Навуковы форум быў прымеркаваны да 610-годдзя з дня нараджэння Глыбокага, 80-годдзя вызвалення горада ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і да Дня незалежнасці Рэспублікі Беларусь.

Урачыстае адкрыццё канферэнцыі прайшло ў раённай гімназіі, а потым прадоўжылася работа па секцыях у гісторыка-этнаграфічным музеі і раённай бібліятэцы.

Удзел у

Супрацоўніцтва мовазнаўцаў і літаратуразнаўцаў Беларусі і Хакасіі

Дырэктар Інстытута літаратуразнаўства імя Янкі Купалы Іван Саверчанка і дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Ігар Капылоў прымаюць удзел у Х Міжнароднай навуковай канферэнцыі “Народы и культуры Саяно-Алтая и сопредельных территорий”, прысвечанай 80-годдзю Хакаскага навукова-даследчага інстытута мовы, літаратуры і гісторыі. Дырэктары філіялаў Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуру НАН Беларусі выступілі з дакладам аб патэнцыяле і перспектыўных напрамках супрацоўніцтва мовазнаўцаў і літаратуразнаўцаў Беларусі і Хакасіі.

Язэп Драздовіч і Яфім Часнякоў: творчая і духоўная еднасць прадстаўнікоў беларускага і рускага нацыянальнага адраджэння пачатку ХХ ст. (з навуковай камандзіроўкі)

На працягу 20–25 мая беларуская навуковая дэлегацыя ў складзе І.Л. Капылова, дырэктара Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, В. М. Курцовай, загадчыка аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі, І. М. Скварцовай, загадчыка аддзела выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклора імя Кандрата Крапівы Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі і І.У.

Працы, падрыхтаваныя да друку ў аддзеле гісторыі беларускай мовы Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі (філіял “Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа”)

Галоўным навуковым супрацоўнікам аддзела гісторыі беларускай мовы членам-карэспандэнтам НАН Беларусі Аляксандрам Мікалаевічам Булыкам падрыхтаваны да друку новы тып слоўніка ў беларускай гістарычнай лексікаграфіі “Гісторыка-этымалагічны слоўнік іншамоўных слоў у старабеларускай мове” (рукапіс знаходзіцца ў выдавецтве “Беларуская навука”).

У названай лексікаграфічнай працы (яе аб’ём амаль 70,0 аўтарскіх аркушаў) прадстаўлены запазычанні старабеларускай мовы, паказаны час іх першай пісьмовай фіксацыі, значэнне, ужыванне

Адбыўся круглы стол «Акадэмічная лексікалогія і лексікаграфія: набыткі і перспектывы», прысвечаны 40-годдзю выхаду «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» (1977–1984)

28 мая 2024 г. у Цэнтры даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры адбыўся круглы стол «Акадэмічная лексікалогія і лексікаграфія: набыткі і перспектывы», прысвечаны 40-годдзю выхаду «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» (1977–1984).

Першым да прысутных з прывітальнымі словамі звярнуўся дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Ігар Лявонавіч Капылоў, які адзначыў ролю «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5 тамах, 6 кнігах, створанага ў Інстытуце мовазнаўства пад рэдакцыяй К. К. Атраховіча (Кандрата Крапівы), у развіцці нацыянальнага мовазнаўства. У гэтым грунтоўным для свайго часу выданні зафіксавана больш за 105 тысяч лексічных адзінак, тэрміналагічных і фразеалагічных словазлучэнняў. Нягледзячы на аддаленасць у два пакаленні карыстальнікаў з моманту выхаду слоўнік, як слушна заўважыў І. Капылоў, і сёння застаецца адной з найважнейшых лексікаграфічных крыніц, якая максімальна поўна апісвае лексіку сучаснай беларускай мовы.

КРУГЛЫ СТОЛ “АКАДЭМІЧНАЯ ЛЕКСІКАЛОГІЯ І ЛЕКСІКАГРАФІЯ: НАБЫТКІ І ПЕРСПЕКТЫВЫ” (ДА 40-ГОДДЗЯ ВЫХАДУ “ТЛУМАЧАЛЬНАГА СЛОЎНІКА БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ” (1977–1984))

28 мая 2024 г. у 11.00 у Цэнтры даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры адбудзецца круглы стол “Акадэмічная лексікалогія і лексікаграфія: набыткі і перспектывы”, прысвечаны 40-годдзю выхаду “Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы” (1977–1984).

“Тлумачальны слоўнік беларускай мовы” ў 5 тамах, 6 кнігах, створаны ў Інстытуце мовазнаўства пад рэдакцыяй К.К. Атраховіча (Кандрата Крапівы), адыграў важную ролю ў развіцці нацыянальнага мовазнаўства. У ім зафіксавана больш за 105 тысяч лексічных адзінак, тэрміналагічных і фразеалагічных словазлучэнняў. Сёння слоўнік з’яўляецца адным з выданняў, якое максімальна поўна апісвае лексіку сучаснай беларускай мовы і служыць універсальным даведнікам па семантыцы слоў, граматыцы, стылістыцы, фразеалогіі і нарматыўным ужыванні лексічнага складу мовы.

Адбылася лекцыя С. М. Запрудскага “Слоўнік неалагізмаў Цішкі Гартнага (публіцыстыка): прэзентацыя ідэі праекта”.

20 мая 2024 г. у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа адбылася лекцыя дацэнта кафедры беларускага мовазнаўства філалагічнага факультэта БДУ, кандыдата філалагічных навук Сяргея Мікалаевіча Запрудскага “Слоўнік неалагізмаў Цішкі Гартнага (публіцыстыка): прэзентацыя ідэі праекта”.

Як павысіць моўную культуру грамадства?

Мова — галоўны сродак нашых зносін, праз яе мы выказваем усё, што ў нашых думках і ў нашай душы. Усё часцей вакол чуюцца нецэнзурныя словы. Яны вылятаюць з вуснаў самых розных людзей незалежна ад узросту, полу і прафесіі. Нават у літаратурных творах пісьменнікі часам ужываюць абсцэнную лексіку. Чаму так адбываецца? Наколькі наогул можна выкрасліць нецэнзурныя словы з нашага жыцця і як гэта зрабіць? Пра гэта ішла гаворка падчас круглага стала на тэму «Моўная культура як сродак фарміравання духоўна-маральнай асобы ў сучасным грамадстве», які адбыўся па ініцыятыве сакратара Грамадскага савета па маральнасці Алены Стэльмах.

Ігар Капылоў, дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, кандыдат філалагічных навук, дацэнт:

— Вельмі добра, што мы сабраліся ў такім шырокім складзе. У круглым стале прымаюць удзел прадстаўнікі Саюза пісьменнікаў Беларусі, Беларускай праваслаўнай царквы, Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, вучоныя Нацыянальнай акадэміі навук, у прыватнасці Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, ёсць і вучнёўская моладзь.