ЯЗЫК СОВРЕМЕННЫХ СЛАВЯНСКИХ сми В ЭПОХУ ГЛОБАЛИЗАЦИИ: ИННОВАЦИОННЫЕ СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ПРОЦЕССЫ (ДИАХРОНИЧЕСКИЙ АСПЕКТ)

Проф., д.ф.н. Елена Ивановна Коряковцева / Elena Кoriakowcewa

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach,

Siedlce, Polska

 

Цель исследования

 

Выявление структурно-семантических  особенностей  и  прагматико-стилистических  свойств  неодериватов, появившихся в результате инновационных словообразовательных процессов в текстах российских, польских и чешских СМИ в  постсоциалистическую,  постмодернистскую  эпоху (конец XX века – первое и начало второго десятилетия XXI века). Исследование ориентировано  на  изучение  и  описание функционирования   словообразовательных  единиц  во  взаимодействии  с элементами  разных  языковых  уровней.

 

Использованные методы исследования

 

Основной метод, применяемый в работе, – это синхронно-диахронический анализ словообразовательных инноваций – русских, польских и чешских медийных неологизмов, созданных  с помощью интернациональных греко-латинских терминоэлементов, а также интернациональных формантов англо-американского происхождения.  Для определения  степени  эмпирической  продуктивности используется количественный  анализ    медийных  неодериватов,   а  также  «индуцированных»  ими окказионализмов,  возникших  в  языке  реципиентов  текстов  российских, польских и чешских СМИ.

 

Основные результаты

 

I. Проведенный нами синхронно-диахронический анализ  показал,  что  с начала ХХI века категория  абстрактных  существительных активно пополняется прежде всего за счет новых медийных nomina actionis, как правило, отыменных процессных имен, созданных с помощью интернациональных  формантов -изация/-izacja/-izace, -инг/-ing/-ink,  имеющих  автономное  процессуальное значение. В медийных текстах на русском, польском и чешском языках систематически растет продуктивность суффиксальных  терминоэлементов -изация/-izacja/-izace,  -инг/-ing/-ink,  с  помощью  которых  лингвокреативные журналисты активно  образуют  семантически  регулярные отыменные nomina actionis. Продуктивность этих суффиксальных терминоэлементов,  обусловленная  стремлением  к  унификации  словообразовательных связей, к автоматизации процесса словопроизводства,  свидетельствует  об  усилении  агглютинативности  в  семантике  производных имён  действия.

Инновационный словообразовательный процесс образования отыменных nomina actionis с помощью новых интернациональных формантов  -инг/-ing/-ink  активно  стимулируется  англо-американским  лингвокультурным влиянием.

 

II. Появление    русских, польских и чешских  универбатов  – nomina  abstracta  –,  значение  которых  поддается  дешифровке  только  во внешнем  контексте (типа рус. индивидуалка, польск. rozwojówka, чешск. individuálka), связано не только с тенденцией  к речевой экономии, но  и с  тенденцией  к  «национализации»  лексической  семантики,  которая проявляется  в стремлении  закодировать  значение  мультивербизма,  «свёртываемого»  в  универбат,  понятный  только  носителям  языка.

В инновационных процессах деривации медийных неологизмов – nomina abstracta – активно реализуются системные  потенции русского, польского и чешского  языков,  а также  находят  свое  выражение  такие  противоположные тенденции развития, обусловленные разнокультурным синкретизмом общества,  как  «стремление  к  коммуникативной  выразительности»  и  «экономизация»,  «национальная  спецификация»  и  «интернационализация», «интеллектуализация» и «демократизация». 

 

III. В ходе проведенного анализа были определены также активные инновационные  языковые  средства,  которые обеспечивают  способность  неологизмов к лингвокультурной адаптации, в частности, был уточнен словообразовательный  статус  заимствованных  структурных  элементов       -гейт, -gate, -завр/-zaur/-saurus, -(о)голик/-(o)holik, -оид/-oid, -(о)номика/-(o)nomika, обладающих  значительным  потенциалом  для  семантико-стилистической спецификации и языкового манипулирования. Переосмысление  значений  этих  суффиксоидных  терминоэлементов, а также изменение их прагматико-стилистических и валентностных свойств стимулировало деривационные процессы, в результате которых возникли новые словообразовательные типы и классы эмоционально окрашенных  существительных,  а  именно:

1) отонимические пейоративные  названия  тенденций  в  экономике,  сгенерированных  ходом  общественно-политических  реформ (гайдарономика, грефономика, ельциномика…; kaczoronomikatuskonomika…);

2) отонимические пейоративные  названия  сторонников  политических  деятелей  (с  формантами -завр/-zaur/-saurus, -оголик/-oholik, -оид/-oid);

3)  экспрессивные  названия  общественно  значимых скандалов (с формантами  -гейт, -gate).

Новые форманты, созданные или освоенные журналистами, достаточно активно вовлекаются реципиентами  медиатекстов в  новые деривационные процессы,  в  которых  эксплицируются  новые  мотивационные  отношения. Национальное же словообразование  с  помощью  интернациональных морфем  ведет  к появлению  таких  моделей,  мотивационная  база  или формант  которых  находится  за  пределами заимствующего языка,  что ведёт к появлению всё новых связанных основ, часть из которых обнаруживает  тенденцию  к  превращению  в  словообразовательные  элементы переходного типа – амфиксоиды.

 

 Выводы

 

Деривационная активность славянских журналистов, базирующаяся на  «деавтоматизации» восприятия словообразовательной  структуры  производного слова и актуализации словообразовательных средств, объясняется  стремлением  преодолеть  рамки  традиционного  газетно-публицистического  стиля,  найти  новые  средства  авторизации  текстов.  Высокая эмпирическая продуктивность моделей, по которым были созданы медийные неодериваты,  обусловлена тенденциями к языковой экономии, к большей выразительности, к систематизации словарного состава,  а  также  стремлением  к  унификации  знаковых  средств выражения.

В медийных неодериватах отражаются способы  и механизмы приспособления общенародного  языка к условиям его функционирования, изменяющимся под влиянием внешних факторов. Учитывая  тот  факт,  что  большинство  номинативных  стимулов поставляют  социальная,  политическая,  научно-техническая,  культурная сферы деятельности человека, следует подчеркнуть, что на современном этапе развития славянской дериватологии возникает необходимость комплексного изучения словообразовательных процессов в их функциональном взаимодействии с процессами социокультурными.

 

Целесообразность проведенного исследования, его оригинальность

 

Оригинальность исследования заключается в использовании многоаспектного диахронического анализа новых специализированных словообразовательных типов, возникших на рубеже  XX –XXI века в русских, польских и чешских масс-медийных текстах.

 

 

Koriakowcewa Elena

 

The language of modern Slavic media in the era of globalization: innovative  word-building processes

 

Prof. D.Sc. Elena Koriakowcewa (Koryakovtseva)

Department of Polish Philology and Neofilology

Siedlce University of Natural Sciences and Humanities

 

Research goals

 

The author hopes to demonstrate that the functional side of word formation is significantly more complex than simple naming and/or syntactic recategorization, etc. This becomes particularly evident as a creator ventures beyond the rather stable area of the lexicon and its conventionalized word-stock, and begins to consider active coining of novel lexical items, something that depends heavily on contextual factors, including the semantic, stylistic, textual and social environments in which they occur.

Nature, essence and features of the functioning of the derivative neologisms of the late 20th – early 21st century in Russian, Polish and Czech mass media are almost unexplored in the comparing aspect. The paper aims to examine the processes of productivity and to highlight creativity in word formation with respect to functional discourse roles.

The author focuses primarily on new functional mass media style, and such productive word-formative processes as compounding and affixation in modern Russian, Polish and Czech languages. Based on large corpora and smaller hand-collected samples of electronic texts, the data has been drawn from daily press and the communicational sphere of Internet.

 

Methods

 

Having studied the material by using general scientific methods of classification and interpretation along with the linguistic methods of conceptual and diachronic analysis, the author examines the potential advantages and disadvantages of including neologisms in the mass media texts. Instead  of  reflecting  upon  this  topic  from  the  perspective  of  “a  word”,  the  language  user’s social and psychological  requirements  for  devising  neologisms  are  being  used.  This  methodology introduces  to  regarding  the  user’s  inner  motivations for devising and using neologisms. Although “functional” and/or “denotative” descriptions of neologisms  are  mentioned,  much  regard  is  paid  to  distinct  social and psychological  needs  of  the  ones devising neologisms. The author also uses statistical method begining with the collection of data based on his hypothesis.

 

Research results

 

The reasons of the innovative processes of nomina actionis derivation with the help of Greco-Latin сomplex suffixes -изация/-izacja/-izace (<-is-acio),  new international suffixes   -инг/-ing/-ink, (<-ing) and the affixoids -завр/-zaur/-saurus, -(о)голик/-(o)holik, -оид/-oid, -(о)номика/-(o)nomika were discovered. In the diachronical and comparing aspects was studed the evolution of word-formative types of nouns with new international formants -гейт (<-gate) and -(о)голик (<-(o)holic),  that can have a connecting vowel and express the complex concepts of attributive and contextual content   The emergence of new derivational affix -гейт /-gate as a case of grammaticalization and resemanticalization was analysed. Composition of a new type of complex words corresponds to a historical drift in formation of analytic and agglutinative lines in Russian, Polish and Czech.

 New Russian, Polish and Czech derivatives with  formants -инг/ -ing/-ink,    -гейт/-gate, -(о)голик/-(o)holik are characterized by connotative meaning. Most of them express a painful condition in a certain area of society: often these derivatives sound either very ironically or insulting.  Lexical creativity in journalism and electronic communication is employed in order to achieve certain stylistic effects, such as humour or irony. It is also a device to convey to the reader a sense of the author’s learnedness, sophistication, distance, and so on. It manifests itself in puns and other kinds of word play, metaphorical extension, willful error and duplication of the role of an existing formation.

The author relies on a broad understanding of the communicative-pragmatic paradigm in modern linguistics as a direction that allows us to study the linguistic  phenomena  from  the  standpoint  of  "the  speaking  person",  "person  in language”, “ language in action" both in terms of selection and nomination of lexical units and from the standpoint of determining the appropriateness of their use in the process of communication and, the refore, the effect of exposure to communicants, depending on the communicative situation, goals and objectives towards which they strive. The very act of forming a complex word serves a specific purpose in the textual and/or situational context. It is often that particular and specialized functions can be discovered, many of a metacommunicative nature.

 

Conclusion

 

In sum it can be said that a lot of mass media neologisms are not  devised for the purpose of describing new objects, but are set up in accordance to user’s descriptive tastes, social intentions and his sense of language. Mass media texts clearly shows the dynamics of the development of language in the verbal-semantic and pragmatic and cognitive levels, which make up the overall picture of language space. Thus, the relevance of the complex  study of mass media neologisms is due, on the one hand, the need to study neologisms as the means of reflecting changes that occur in the modern Slavic linguaculture under the influence  of  various  socially  significant  factors,  such  as  computerization, globalization, etc. And, on the other hand, during the change of linguistic paradigm at the turn of the millennium, as well as the continuous updating and expansion of the lexical  structure  of  the  language,  there  is  an  urgent  need  for a  theoretical understanding of constantly appearing neological language material.

 

The originality of the study

This article proposes a new research perspective towards the reasons for innovative word-building processes and devising neologisms in modern Slavic media. The originality of the study consists in its use of the multiaspectual analysis  of new specialized word-formative types in Russian, Polish and Czech.

 

 References

 

Bosák J., 2003, Procesy internacionalizácie dnes, „Jazykovedný časopis” t. 54, nr 1–2, s. 3−15.

Bozděchová I., 1997, Vliv angličtiny na češtinu. [In:] F. Daneš (red.), Český jazyk na přelomu tisíciletí, Praha, s. 271−279.

Görlach M., 1998, The usage dictionary of Anglicisms in selected European languages: a report on progress, problems and prospects, „Barcelona: links and letters” nr 5, s. 209−221.

Grybosiowa A., 2008, Dylematy współczesnej kompetencji komunikacyjnej Polaków, „LingVaria” III, nr 1, s. 43−48.

Grzenia J., 2006, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa.

Jadacka H., 2001, System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000), Warszawa.

Kreja B., 1993, O formancie -gate ‘afera, skandal’, „Język Polski” LXXIII, z. 1, s. 63−66.

Lotko E., 2003, Co a jak ovlivňují inovační procesy ve slovní zasobě (na materiálu češtiny, slovenštiny a polštiny). [In:] Z. Rudnik-Karwatowa (red.), Procesy innowacyjne w językach słowiańskich, t. 114, Warszawa, s. 101−115.

Martincová O., Savický N., 1987, Hybridní slova a některé obecné otázky neologie, „Slovo a slovesnost” nr 48, s. 124−138.

Maximova T., 2002, English in Russia. [In:] M. Gorlach (red.), English in Europe, Oxford.

Miczka T., 2006, Dynamika tożsamości narodowych we współczesnym świecie, „Folia philologica macedono-polonica” t. 6, s. 159−188.

Muhvić-Dimanovski V., 2005, Neologizmi: Problemi teorije i primjene, Zagreb.

Ohnheiser I. (red.), 2003, Słowotwórstwo/Nominacja, Opole.

Písková R., 2007, Utvářenost lexikálních jednotek v komunikační oblasti informačních technologií, Brno.

E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich, Siedlce 2009.

Przybylska R., 2002, O najnowszym słownictwie polskim, „Polonistyka” nr 9, s. 516−520.

Stramljič Breznik I., 2009, Hibridizacija novejših slovenskih tvorjenk. [In:] E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich, Siedlce, s. 165−178.

Waszakowa K., 2005, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa.

Waszakowa K., 2009, Internacjonalizacja polskiej leksyki – stan obecny, prognozy na najbliższą przyszłość. [In:] E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich, Siedlce, s. 11−28.

Wyrwas K., 2006, Rywingate i pracoholik – derywaty sufiksalne czy złożenia?, www.poradniajezykowa.us.edu.pl/artykuly/KW_rywingate.pdf

Николина Н. А., 2001, От морфемы к слову. [In:] «Языковая деятельность: переходность  и  синкретизм»:  Сборник  статей  научно-методического  семинара  «TEXTUS  7»,  Москва-Ставрополь:  Издательство Ставропольского государственного университета.

Радченко М.В., 2013, Причины и способы появления окказиональных слов в языке прессы. [In:]  «Современные исследования социальных проблем / «Russian Journal of Education and Psychology», №4 (24). – [Электронный  ресурс]. – Режим  доступа:  http://ej.soc-journal.ru/

Рацибурская Л.В., 2015, Системность и асистемность в медийных новообразованиях, [In:] Щипицина Л.Ю., Сидорова Т.А. (ред.), Язык как система, деятельность и пространство мысли: коллективная монография памяти профессора В.Я. Мыркина, Архангельск: Издательство «КИРА».

AHDEL: The American heritage® dictionary of the English language. Fourth edition, Houghton Mifflin Company 2000, www.bartleby.com

LDCE: Longman dictionary of contemporary English, 1997.

MWD: Merriam-Webster dictionary, www.m-w.com

http://www.textart.ru/baza/slogan/list.html

http://www.content-stroy.ru/base_slogan.html

http://www.sloganbase.ru

Databáze heslářů slovníků Ústavu pro jazyk český Akademie věd České republiky – http://lexiko.ujc.cas.cz/heslare/search.php

 

Глядзіце таксама

  • Корпус беларускай мовы