Як павысіць моўную культуру грамадства?

Мова — галоўны сродак нашых зносін, праз яе мы выказваем усё, што ў нашых думках і ў нашай душы. Усё часцей вакол чуюцца нецэнзурныя словы. Яны вылятаюць з вуснаў самых розных людзей незалежна ад узросту, полу і прафесіі. Нават у літаратурных творах пісьменнікі часам ужываюць абсцэнную лексіку. Чаму так адбываецца? Наколькі наогул можна выкрасліць нецэнзурныя словы з нашага жыцця і як гэта зрабіць? Пра гэта ішла гаворка падчас круглага стала на тэму «Моўная культура як сродак фарміравання духоўна-маральнай асобы ў сучасным грамадстве», які адбыўся па ініцыятыве сакратара Грамадскага савета па маральнасці Алены Стэльмах.
 
Ігар Капылоў, дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, кандыдат філалагічных навук, дацэнт:
 
 
— Вельмі добра, што мы сабраліся ў такім шырокім складзе. У круглым стале прымаюць удзел прадстаўнікі Саюза пісьменнікаў Беларусі, Беларускай праваслаўнай царквы, Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, вучоныя Нацыянальнай акадэміі навук, у прыватнасці Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры, ёсць і вучнёўская моладзь.

Круглы стол “Моўная культура як спосаб фарміравання духоўна-маральнай асобы ў сучасным грамадстве”

Дыялогавая пляцоўка ў Астраўцы

На базе дзяржаўнай установы культуры «Астравецкая раённая бібліятэка» былі праведзены дыялогавыя пляцоўкі «Дзяржаўныя мовы Рэспублікі Беларусь», «Культура мовы – абавязак патрыёта» ў рамках мерапрыемстваў па рэалізацыі Канцэпцыі развіцця нацыянальнай культурнай прасторы ва ўсіх сферах жыцця грамадства на 2024–2026 гг. Мерапрыемства было арганізавана сектарам культуры Астравецкага райвыканкама (загадчык Баяровіч В.В.), Астравецкай раённай бібліятэкай (дырэктар Ачарэтава Н.У.) і  Інстытутам мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. Удзельнікамі дыялогавай пляцоўкі былі прадстаўнікі творчай інтэлігенцыі раёна (бібліятэкары, музейныя супрацоўнікі, клубныя работнікі, настаўнікі, краязнаўцы), а таксама вучні школ г. Астраўца. Дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа І.Л. Капылоў расказаў пра сутнасць дзяржаўнага білінгвізму ў Беларусі, умовы функцыянавання дзяржаўных моў у сітуацыі білінгвізму, прававое рэгуляванне моўнай сферы ў нашай краіне на розных этапах яе гісторыі.  Асобна Ігар Лявонавіч спыніўся на праблеме літаратурных нормаў, расказаў пра выпадкі парушэння акцэнталагічных, лексічных, граматычных і стылістычных нормаў.

СУСТРЭЧА МАЛАДЫХ НАВУКОЎЦАЎ І АСПІРАНТАЎ З ПРАДСТАЎНІКОМ ДЗЯРЖАЎНАГА КАМІТЭТА СУДОВЫХ ЭКСПЕРТЫЗ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

ВІНШУЕМ З ЮБІЛЕЕМ

8 красавіка супрацоўнікі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры шчыра і сардэчна павіншавалі з 70-годдзем вядучага навуковага супрацоўніка аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Любоў Пятроўну Кунцэвіч.

Усё працоўнае жыццё Любові Пятроўны прайшло ў Нацыянальнай акадэміі навук. У Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа яна працуе з 1977 года. З 1978 г. па 1990 г. Л. П. Кунцэвіч працавала ў сектары рускай мовы, з 1990 па 1994 г. – на пасадзе вучонага сакратара інстытута, з 1994 г. па 2010 г. – загадчык аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі, з 2004 г. па 2014 г. – намеснік дырэктара інстытута па навуковай рабоце. Зараз працуе на пасадзе вядучага навуковага супрацоўніка аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі. Яе шлях у вялікую лінгвістычную навуку пачаўся ў 1986 г. з абароны кандыдацкай дысертацыі «Беларуска-руская паралексія: тыпалогія паралекс і паралексічная інтэрферэнцыя». А потым было мноства навуковых даследаванняў самага рознага зместу ў розных галінах мовазнаўчай навукі. Яна аўтар звыш 200 навуковых работ. Вынікам працы ў сектары рускай мовы сталі калектыўныя публікацыі: “Беларуска-рускі паралексічны слоўнік” (1985), “Руская мова ў Беларусі” (манаграфія; 1985), “Супастаўляльнае апісанне рускай і беларускай моў. Марфалогія” (манаграфія; 1989), “Тыпалогія двухмоўя і шматмоўя ў Беларусі” (манаграфія; 1998), руска-беларускі размоўнік “Культура Беларусі” (1993), даведнік “Культура рускага маўлення ў пытаннях і адказах” (1996); хрэстаматыі па беларускай мове “Жывая спадчына” (1992) і “Слова беларускае: з гісторыі лексікалогіі і лексікаграфіі” (1994).

Прэзентацыя “Пасланняў Саборных і да Рымлян: на чатырох мовах: грэчаскай, славянскай, рускай і беларускай: з паралельнымі месцамі”

7 красавіка 2024 г. у прыходскім доме Свята-Петра-Паўлаўскага сабора г. Мінска прайшла прэзентацыя “Пасланняў Саборных і да Рымлян: на чатырох мовах: грэчаскай, славянскай, рускай і беларускай: з паралельнымі месцамі”, перакладзеных на беларускую мову Біблейскай камісіяй Беларускай Праваслаўнай Царквы. Гэта чарговая, 6-я кніга ў серыі “Новы Запавет Госпада нашага Іісуса Хрыста”, выдадзеная Біблейскай камісіяй Беларускай Праваслаўнай Царквы сумесна з Біблейскім таварыствам у Рэспубліцы Беларусь.

СЕМІНАР ДЛЯ СТУДЭНТАЎ БЕЛАРУСКАГА ДЗЯРЖАЎНАГА ПЕДАГАГІЧНАГА ЎНІВЕРСІТЭТА імя Максіма Танка

4 красавіка ў Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа прайшоў семінар для студэнтаў факультэта пачатковай адукацыі, якія з’яўляюцца удзельнікамі студэнцкай навукова-даследчай лабараторыі “Lingva orbis” (кіраўнік – дацэнт кафедры беларускага і рускага мовазнаўства А.С. Васілеўская) і  студэнцкай навукова-даследчай лабараторыі “Lexis” (кіраўнік – дацэнт кафедры беларускага і рускага мовазнаўства А.У. Сідарэнка).

Русский язык в современном билингвальном пространстве : сб. науч. ст.

Русский язык в современном билингвальном пространстве : сб. науч. ст. / редкол.: И. В. Елынцева (науч. ред.) [и др.] ; Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культуры, языка и лит., Ин-т языкознания им. Я. Коласа. – Минск : Беларуская навука, 2024. – 320 с.

В сборник включены материалы докладов, в которых рассматриваются актуальные вопросы современного состояния и развития русского языка, проблемы функционирования русского языка в условиях билингвизма, проблемы сопоставительных исследований русского языка с национальными языками, вопросы лексикологии и лексикографии, семантики, морфемики и словообразования и т. д., а также теоретические и практические проблемы методики преподавания русского языка в школе и вузе и вопросы обучения русскому языку как иностранному.

Рассчитан на научных работников, преподавателей, аспирантов и всех, кто интересуется проблемами в области русистики и двуязычия. 

Избранные труды по сопоставительному исследованию лексико-семантических систем близкородственных языков

Избранные труды по сопоставительному исследованию лексико-семантических систем близкородственных языков / О. Г. Ванкевич [и др.]; науч. ред.: И. В. Елынцева, О. М. Николаева ; Нац. акад. наук Беларуси, Центр исслед. белорус. культуры, языка и лит., Ин-т языкознания им. Якуба Коласа. – Минск : Беларуская навука, 2024. – 589 с.

Книга включает избранные работы по сопоставительному исследованию семантических систем близкородственных языков, подготовленные сотрудниками отдела белорусско-русских языковых связей Института языкознания им. Якуба Коласа Центра исследований белорусской культуры, языка и литературы НАН Беларуси. Статьи напечатаны в отечественных и зарубежных изданиях в период с 2011 по 2023 г.

Рекомендуется специалистам в области семасиологии, лексикологии, лексикографии, полевой теории и компаративистики.

ЗАКЛЮЧНЫ ЭТАП РЭСПУБЛІКАНСКАЙ АЛІМПІЯДЫ ПА ПРАДМЕТАХ “БЕЛАРУСКАЯ МОВА” І “БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА” ЗАВЕРШАНЫ

25–29 сакавіка 2024 г. у Брэсце сабраліся найлепшыя знаўцы беларускай мовы і літаратуры сярод вучняў 9–11 класаў Рэспублікі Беларусь. У заключным этапе рэспубліканскай алімпіяды прымалі ўдзел па адной камандзе ад кожнай вобласці і г. Мінска, а таксама каманда Ліцэя БДУ. 

Глядзіце таксама

  • Корпус беларускай мовы