26 жніўня – 1 верасня па ініцыятыве НАН Беларусі прайшоў тыдзень роднага слова. Яго знакавымі падзеямі сталі Рэспубліканская навукова-практычная канферэнцыя, прымеркаваная да Дня беларускага пісьменства, урачыстае ўзнагароджанне лаўрэатаў Нацыянальнай літаратурнай прэміі, выстава навуковых і творчых прац вучоных Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі.

ПРАГРАМА КАНФЕРЭНЦЫІ

З друку выйшла 2-е выданне манаграфіі В. А. Шклярыка «Мікратапанімія Усходняга Палесся ў кантэксце развіцця рэгіянальнай лексічнай сістэмы». У кнізе на шырокім фактычным матэрыяле (больш за 30 тысяч найменняў), частка якога яшчэ не была ў навуковым звароце, разглядаюцца лексіка-семантычныя асаблівасці мікратапонімаў з усёй прасторы Усходняга Палесся.

У цяперашні час у філіяле  “Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа” Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі праходзяць навуковую стажыроўку ўзбекскія калегі – Мусаева Феруза Тараханаўна, кандыдат філалагічных навук, супрацоўнік Інстытута ўзбекскай мовы, літаратуры і фальклору Акадэміі навук Рэспублікі Узбекістан, і Жураева Мухтасархон Абдукахараўна, старшы выкладчык Какандскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі Рэспублікі Узбекістан.

У Рэспубліцы Саха (Якуція) з 30 чэрвеня па 5 ліпеня ў рамках праграмы ЮНЕСКА “Інфармацыя для ўсіх” прайшла Міжнародная канферэнцыя ”Захаванне моў народаў свету і развіццё моўнай разнастайнасці ў кіберпрасторы: кантэкст, палітыка, практыка”. Выбар месца правядзення канферэнцыі невыпадковы: Якуція з’яўляецца ўнікальным рэгіёнам у свеце, на яе тэрыторыі пражывае  больш за 120 нацыянальнасцей, у рэспубліцы вядзецца актыўная работа па захаванні, падтрымцы і развіцці моў, у тым ліку карэнных малалікіх народаў Поўначы, дзейнічаюць рэгіянальныя законы аб статусе родных моў, аб качавых школах, якуцяне свабодна валодаюць дзвюма і больш мовамі.

З 17 па 21 чэрвеня супрацоўнікі аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі Ірына Галуза, Юрый Маліцкі і Вадзім Шклярык знаходзіліся ў планавай дыялекталагічнай экспедыцыі, якая праходзіла ў Чавускім раёне Магілёўскай вобласці, на радзіме беларускага лексікографа І. І. Насовіча (1788–1877). Дзякуючы спрыянню намесніка старшыні Чавускага райвыканкама Т. М. Радзівілінай і актыўнаму ўдзелу загадчыка аддзела па адукацыі М. У. Варанцова і загадчыка сектара культуры Н. В. Кандраценка акадэмічныя даследчыкі на працягу некалькіх дзён былі забяспечаны транспартам і падтрымкай на месцах.

20 чэрвеня ў г. Стоўбцы адбыўся Рэспубліканскі навукова-практычны семінар “Стаўбцоўшчына на гісторыка-культурнай карце Беларусі”, прымеркаваны да Года малой радзімы.

Семінар стаў чарговым крокам у праграме навукова-асветніцкіх мерапрыемстваў, што праводзяцца Інстутутам мовазнаўства імя Якуба Коласа разам з органамі мясцовага кіравання. Звычайна такія мерапрыемствы маюць інтэграваны характар, сумяшчаючы даследаванні па гісторыі, літаратуразнаўстве, культуралогіі пры вызначальнай ролі мовазнаўчай навукі. Гэта невыпадкова, таму што пераважная большасць крыніц па гісторыі і культуры рэгіёнаў – гэта пісьмовыя тэксты розных эпох і перыядаў, розных жанраў і разнавіднасцей.

3–7 чэрвеня 2019 года ў Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі адбылася ХІХ Міжнародная навуковая канферэнцыя Камісіі па славянскім словаўтварэнні пры Міжнародным камітэце славістаў “Славянская дэрыватаграфія: слоўнікі вытворных слоў і вытворныя словы ў слоўніках”.

З 27 па 31 мая супрацоўнікі аддзела дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі, загадчык аддзела Вераніка Мікалаеўна Курцова і вядучы навуковы супрацоўнік Любоў Пятроўна Кунцэвіч,  былі ў дыялекталагічнай экспедыцыі ў Сенненскім раёне.

Гэта экспедыцыя, як і тыя, што праводзіліся ў папярэднія гады, была мэтавай. Дыялектолагі працягваюць назапашваць запісы, якія пасля расшыфроўкі будуць уключаны ў новае перспектыўнае выданне “Хрэстаматыя па беларускай дыялекталогіі. Усходняя зона”. Адначасова гукавыя запісы папоўняць фанатэку традыцыйнага  беларускага маўлення.

Так складваецца, што сёння перад кожнай новай экспедыцыяй у дыялектолагаў узнікае трывожнае пытанне, ці зможам дабрацца да вёскі, ці засталіся ў вёсках людзі стараэйшага пакалення, якія нарадзіліся перад вайною ці ў час вайны, бо найперш яны маюць багатыя ўспаміны і могуць расказаць пра розныя жыццёвыя падзеі.